Parsęta (dawniej Prośnica z niem. Persante) rzeka w województwie zachodniopomorskim, o długości 131,7 km. chociaż w literaterze można spotkać wielkość 137 lub 139 km.. Dorzecze Parsęty obejmuje obszar 3151 km².Głównym prawym dopływem rzeki jest Radew, która uchodzi do Parsęty w Karlinie.
Parsęta wypływa z okolic Parsęcka, wsi około 7 km na północny zachód od Szczecinka, na wysokości 137m n.p.m. Zasilana jest rzekami oraz potokami spływającymi z pojezierza Drawskiego w kierunku północno zachodnim do Białogardu. Na 53 kilometrze w miejscowości Rościno znajduje się zapora spiętrzająca z elektrownią wodną.
Czyste wody rzeki oraz jej dopływy są siedliskami życia rzadkich lub ginących gatunków ryb(minogi- strumieniowy, rzeczny, strzebla potokowa, śliz, certa), a także atrakcyjnych wędkarsko (łosoś, troć wędrowna, pstrąg potokowy, lipień).Dorzecze Parsęty to istny raj dla ornitologów(ponad 180 gatunków, w tym bardzo rzadkie zagrożone wyginięciem). Można tutaj zaobserwować liczne gatunki ptaków, takich jak: żurawie, łabędzie, czaple, bociany ( w tym bociana czarnego), zimorodka, a z ptaków drapieżnych : myszołowa, jastrzębia, orła bielika, błotniaka stawowego, kanię rdzawą i liczne gatunki sów(również puchacze).W okolicznych lasach można spotkać dzika, jelenie, sarny. To również siedliska kilkusetletnich dębów oraz pięknie kwitnącego wiciokrzewia pomorskiego. Na terenie torfowisk otaczających dorzecze Parsęty spotkać można także owadożerne rosiczki, reliktową bażynę czarną, atlantycką roślinę- wrzosiec bagienny.
Administratorem wód Parsęty jest Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie. Utworzył on obwód rybacki, obejmujący wody rzeki od źródeł do granicy wód śródlądowych z morskimi wodami wewnętrznymi. Do obwodu włączone są także wody dopływów Parsęty. Gospodarzem obwodu Parsęty jest Polski Związek Wędkarski (Okręg PZW w Koszalinie).
Od 1997 roku na rzece odbywają się Otwarte Ogólnopolskie Zawody Spinningowe "Salmo Parsęty". Zawody są jednocześnie zakończeniem sezonu wędkarskiego połowu troci wędrownych i łososi, które właśnie rozpoczynają okres godowy.
W 1992 roku powołano Związek Miast i Gmin Dorzecza Parsęty (ul. Szymanowskiego 17, 78-230 Karlino, tel.94 311 72 47 www.parseta.org.pl), zrzeszający 23 gminy w dorzeczu Parsęty i jego sąsiedztwie. Związek przyjął sobie za cel podejmowanie wspólnych przedsięwzięć w zakresie ochrony wód, ziemi, powietrza i krajobrazu oraz ukierunkowywanie rozwoju gospodarczego terenu swoich członków w oparciu o naturalne walory przyrodnicze i środowiskowe.
Zostało także powołane Towarzystwo Miłośników Parsęty (www.salmon.pl) które wyznaczyło sobie za cel dążenie do zachowania dziewiczego charakteru Parsęty, naturalnych jej walorów oraz poprawy stanu czystości wody.
• Ogólna powierzchnia zlewni Parsęty wynosi 3150,9km2 - Spadek w górnym biegu 3 ‰, w dolnym 0,3 ‰, średnia niska woda powyżej ujścia SNQ 14,4 m3/s. Maksymalna rozpiętość wahań stanów wody w dolnym biegu około 3 m.
• Długość Parsęty wynosi 131,7 km.
Główne dopływy Parsęty:
Lewe: Dębnica długość 36 km
- Mogilica długość 44 km
- Pokrzwnica długość 29 km
Prawe:
- Pysznica
- Radew długość 85 km,
z dopływami:
- Czarna długość 21,5 km
- Chociwel długość 23 km
- Chotla długość 31 km
- Liśnica
Parsęta, mimo, że reprezentuje typ meandrującej rzeki nizinnej średniej wielkości, jest największą rzeką Przymorza przybierającą miejscami charakter rzeki górskiej.
Duże spadki spowodowały, że w przeszłości funkcjonowało na Parsęcie ponad 100 różnych spiętrzeń z których prawie wszystkie uległy dewastacji. Znaczna część rzeki zachowuje w miarę naturalny charakter podlegając naturalnym procesom hydrologicznym. Z większych budowli funkcjonuje jeszcze elektrownia w Rościnie, obiekt o tyle interesujący, że wybudowano ją w 1936 r. jako elektrownię z wierzchnim przepływem mającym na celu maskowanie elektrowni przed zwiadem lotniczym. Mało sprawna przepławka na tej elektrowni częściowo ogranicza swobodne przemieszczanie się ryb. Jednak przy wysokich stanach wody troć oraz łosoś przedostaje się w górę rzeki dochodząc aż do miejscowości Żarnowo w pobliżu Grzmiącej. Mniejsze młyny i inne małe obiekty zostały zlikwidowane. Pomimo funkcjonowania elektrowni w Rościnie Parsęta posiada najdłuższy na Pomorzu wolny nurt, bez przeszkód hydrotechnicznych, mający długość ok. 65 km.
W Bardzlinie istnieje jaz przegradzający rzekę i piętrzący wodę do zasilania dużego ośrodka hodowli ryb, głównie pstrąga. Od jazu w Bardzlinie w górę rzeka jest praktycznie zamknięta dla wędrówek ryb.
Odcinek I (górny) - uważany za krainę pstrąga i lipienia.
Parsęta, bierze swój początek na łąkach powstałych w czaszy całkowicie zarośniętego a następnie zmeliorowanego niewielkiego jeziora w pobliżu wsi Parsęcko położonej w gminie Szczecinek na wysokości 137 m n.p.m. Początkowy odcinek ma postać uregulowanego rowu melioracyjnego szerokości ok. 1,5 m, odwadniającego podmokłe tereny (szczególnie jej pierwszy prawobrzeżny dopływ Żegnica odwadniający Chwalimskie Bagno), prowadzi wody o zabarwieniu lekko brunatnym ze względu na dużą zawartość substancji humusowych. Poniżej tego miejsca Parsęta przybiera bardziej naturalny charakter, pięknie meandruje zwiększając szerokość do ok. 4 m. przy ujściu Gęsiej. Rzeka przepływa przez tereny zalesione a drzewostan obrzeży tworzy głównie olcha. Spadek w górnym biegu wynosi ok. 1,4 ‰. W pobliżu mostu między Nowym Chwalimiem a Storkowem Parsęta jest przegrodzona spiętrzeniem zasilającym dawny młyn. Obecnie w jego pomieszczeniach funkcjonuje Stacja Badawcza Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu prowadząca pod kierunkiem prof. Andrzeja Kostrzewskiego intensywne badania funkcjonowania geoekosystemów zlewni rzecznych a w miejsce koła młyńskiego została zainstalowana turbina elektryczna. Poniżej kolejnego dopływu - Perznicy Parsęta zwiększa swoją szerokość do 6 m. przy głębokości 0,5 m. Wysokość piaszczystych brzegów nie przekracza 1,3 m a brzegi aż do mostu w Krosinie są gęsto porośnięte olchą i wierzbiną. Koryto rzeki meandruje a w nurcie spotyka się dużo zwalonych pni drzew. Na odcinku rzeki do młyna w Doblu brzegi obniżają się z 1m w km 117 do 0,1 m w km 112 stając się bagnistymi i trudno dostępnymi. Na tym odcinku, a także dalej aż do Wicewa w pobliżu głównego koryta często spotyka się rozlewiska z charakterystycznymi kępami olesu oraz liczne starorzecza. Teren ten ma bardzo dziewiczy i urzekający charakter a szerokość rzeki osiąga ok. 10 m.. Poniżej Starego Dębna do Parsęty uchodzi Dębnica niosąca wody dopływu Wogry. W okolicach wsi Osówko następuje wypłycenie rzeki , jej koryto poszerza się osiągając przed zakolem w Osówku szerokość 20 m. Od tego miejsca zaczyna się tzw. przełom Parsęty charakteryzujący się dużymi spadkami a rzeka głęboko wcina się we wzniesienia morenowe. Dno jest tu twarde z licznymi kamieniami a szybkość dochodzi do 0,9 m/s. W miejscowości Osówko znajduje się zniszczony jaz betonowy dawnego młyna. Brzegi są twarde, piaszczyste w dużej części zalesione aż do Ryszczewa. Za tą miejscowością szybkość przepływu spada do 0,4-0,5 m/s. Za Byszynem wzrasta krętość koryta rzeki a jej szerokość wynosi około 19 m. W korycie pojawiają się płycizny i łachy. Brzegi są tutaj porośnięte wierzbą i olchą. Zadrzewienia te nie mają już zwartego charakteru jak w górze rzeki. Zbliżając się do Białogardu rzeka ponownie zwiększa swoją prędkość a przepływ osiąga 0,8 m/s, głęboko wcinając się w teren. W okolicy ujścia lewobrzeżnego dopływu Mogilicy (wnoszącej wody o podwyższonej mineralizacji) pod Dębczynem szerokość koryta rzeki spada do około 10 m i tworzy się strefa silnie rozwiniętego meandrowania. Piaszczyste brzegi osiągają wysokość ok. 2 m i podlegają silnej erozji bocznej. Przed mostem drogowym w Białogardzie spadki dna i wysokość brzegów maleją. W 62 km rzeki znajduje się kamienny przewał wysokości ok. 1,5 m, całkowicie przykryty przepływającą wodą, tworzący wcześniej ujęcie wody dla elektrowni parowej. Na kolejnym odcinku rzeki od Białogardu (od prawobrzeżnego dopływu - Leśnicy) po zaporę elektrowni w Rościnie Parsęta jest uregulowana a prędkość przepływu maleje do 0,2 m/s. Parsęta płynie obwałowanym korytem właściwie stanowiącym kanał kierujący jej wody na turbiny hydroelektrowni. Wysokość piętrzenia wynosi maksymalnie 3,75 m. Próg piętrzący ma 2,75 m. Hydroelektrownię tworzy zapora betonowa szerokości 22 m wewnątrz której mieści się czynna elektrownia. Urządzenia elektrowni są już wyeksploatowane i z dwóch turbin najczęściej pracuje tylko jedna. Nadmiar wody przepływa wierzchem elektrowni.
Dalsze dwa odcinki Parsęty uważane są przez wędkarzy za trociowe.
Odcinek II (od elektrowni w Rościnie do ujścia Radwi w Karlinie)
Poniżej zapory w Rościnie rzeka Parsęta ma stopniowo wzrastającą szerokość od około 15 m do 30 m przed Karlinem. Głębokość w niektórych miejscach dochodzi tu do 2 m a prędkość przepływu wody waha się od 0,3 do 0,4 m/s. Dno na tym odcinku jest twarde i niezamulone. Odcinek ten ma ok. 12 km. Między Białogardem a Karlinem wpadają dwa lewobrzeżne dopływy Topiel i Pokrzywnica. W Karlinie do Parsęty uchodzi jej największy dopływ - rzeka Radew i dodatkowo dwa kanały młyńskie.
Na tym odcinku w sierpniu i wrześniu gromadzą się liczne trocie wędrujące w górę rzeki. Przejście przez przepławkę w Rościnie możliwe jest jedynie przy wysokich stanach wody, stąd na tym odcinku występuje większa ilość ryb. Teren jest jednak trudny do łowienia, gdyż w nurcie rzeki znajduje się dużo zwalonych pni drzew, bystrzyn, zaczepów. Teren wokół rzeki jest zalesiony a brzegi rzeki gęsto zadrzewione.
Odcinek III (od Karlina do ujścia do Bałtyku)
9. Poniżej Karlina rzeka osiąga szerokość do 40 m i ma dno twarde, miejscami kamieniste a prędkość przepływu do 0,4 m/s. Brzegi są porośnięte nielicznymi drzewami wierzby i olchy, a w niektórych miejscach występują zwarte płaty zakrzewień. Dalej koryto rzeki w kierunku ujścia zmniejsza swoją szerokość do 25, by w rejonie ujścia dopływu z Kłopotowa wzrosnąć ponownie do 37 m. Poniżej mostu kolei wąskotorowej Gościno-Karlino prędkość wody maleje do 0,3 m/s, by przed ujściem Rowu Stójkowskiego spaść do 0,2 m/s. Poniżej miejscowości Wrzosowo wpada do Parsęty jej prawobrzeżny dopływ Pysznica, a nieco niżej lewobrzeżny dopływ Gościnka. Pomiędzy tymi dopływami znajduje się na moście wodowskaz Bardy stanowiący punkt reperowy państwowego monitoringu hydrologicznego. Szerokość rzeki zaczyna wyraźnie wzrastać, by przed Kołobrzegiem osiągnąć od 40 do 60 m. Od Karlina do Kołobrzegu Parsęta płynie coraz bardziej rozszerzającą się doliną z szeroką terasą. Zbocza doliny porośnięte są pięknymi lasami, których fragmenty, np. w okolicach Wrzosowa mają charakter reliktowy. W końcowym odcinku od mostu na trasie Ząbrowo- Pustary brzegi są niskie, z pojedynczymi drzewami. Przy moście kolejowym w Kołobrzegu kończą się określane umownie wody śródlądowe Parsęty. Poniżej mostu kolejowego rozpoczynają się wewnętrzne i terytorialne wody morskie (Hesse 1998). Na tym odcinku Parsęty znajdują się znane łowiska trociowe: Daszewska Łąka ( za mostem kolejki wąskotorowej Karlino-Gościno, najlepsze łowisko), Poczernino, Wrzosowo, Jazy, Pyszka, Miechęcino (Nyk 1997).
Etap spływu kajakowego od ujścia Perznicy do Osówka
czas spływu 2 dni
149 km
Pustkowo – elektrownia wodna(około 9 km od źródeł Parsęty) (informator ZMiGDP)
Rzeczka na tej wysokości jest bardzo wąska i bardzo dzika, spływ od tego miejsca raczej dla bardzo wprawionych i doświadczonych kajakarzy. Miejscami więcej przenosimy kajaki, niż płyniemy. Bardzo liczne zawady w nurcie rzeki.
144 km
Storkowo – Stacja Geomorfologiczna Instytutu badań Czwartorzędu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu- Żarnowo długość odcinka 10 km.
Różnica górnej i dolnej wody wynosi 3,64 m (elektrownia wodna).
Jest to bardzo malowniczy odcinek rzeki, również trudny i uciążliwy z powodu występujących tu miejscami zwalonych pni drzew, odcinek także dla bardzo doświadczonych kajakarzy.
Stacja mieści się za elektrownią wodną i mostem z Nowego Chwalimia do Wierzchowa. Kajaki wodujemy z lewego brzegu rzeki i rozpoczynamy nasz spływ, który potrwa 7 dni. Parsęta na tym odcinku płynie w zabagnionej leśnej dolinie z licznymi torfowiskami(siedliska roślin chronionych), teren mocno pofałdowany, ukształtowany przez ostatnie zlodowacenie.
Po lewej stronie po przepłynięciu około 7 kilometrów, mijamy największe wzniesienie- kulminację terenu Storkową Górę(124m n.p.m.)
Mijamy most drogowy na trasie Barwice- Grzmiąca i po kolejnych 3 km dopływamy do Żarnowa, gdzie znajduje się hodowla pstrągów tęczowych.
134 km
Żarnowo- dopływ rz. Gęsica- długość odcinka 5 km.
Różnica górnej i dolnej wody – 1,97 m (śluza i jaz).
W Żarnowie musimy wysiąść z kajaków z lewej strony przed hodowlą pstrągów i przenieść je przez drogę, a następnie zwodować po prawej stronie za działkami, przy spuście wody z hodowli. Droga jaką musimy przenieść kajaki, wynosi ponad 200 m. Cała woda z rzeki na tym odcinku płynie przez hodowlę, stare koryto za śluzą jest suche!!. Na tym odcinku Parsęta płynie, aż do mostu( ok. 1,5 km niżej) zmeliorowanym i wyprostowanym korytem. Pod mostem możemy przepłynąć przy zachowaniu minimum ostrożności. Dalej rzeka płynie niezmieniona działalnością człowieka, a nurt rzeki przegradzają liczne zwaliska, rzeka silnie meandruje- odcinek za mostkiem dość trudny.
Dla znużonych i zmęczonych podróżą koło mostku znajduje się dogodne miejsce na biwak. Teren przed i za mostkiem po prawej stronie drogi należy do Nadleśnictwa Połczyn Zdrój, natomiast łąka przed mostkiem po lewej stronie drogi to teren prywatny. W pobliżu Żarnowa (2 km. brukowaną drogą) znajduje się wieś Wielawino, w której możemy zaopatrzyć się w potrzebne nam artykuły spożywcze.
129 km
Dopływ rz. Gęsia – dopływ rzeki Perznica – długość odcinka 4 km.
Z lewej strony wpada rzeka Gęsia o długości 22 km. Parsęta nieco się poszerza i przyspiesza. Jest to odcinek Parsęty bardzo malowniczy i dziki, a całą okolicę otaczają duże obszary leśne. Trasa dla bardziej doświadczonych kajakarzy ze względu na bardzo nieregularny nurt i wartki prąd, bardzo liczne zwaliska i ostre zakręty (niektóre mają 300 stopni).Rzekę na tych odcinkach odwiedzają licznie wędkarze, łowiąc w Parsęcie głównie gatunki szlachetne z pstrągiem potokowym na czele.
125km
Dopływ rz. Perznica- wieś Krosino- długość odcinka 5km.
Wpływająca do Parsęty Perznica niesie więcej wody niż rzeka główna, która przy połączeniu mocno się zwęża i jest mocno zarośnięta. Trochę poniżej dopływu, po obu stronach rzeki znajduje się dogodne miejsce na biwak – teren Nadleśnictwa Połczyn Zdrój. Parsęta zwiększa na tym odcinku swoją szerokość do 6-8 metrów i się wypłyca, a głębokość w nurcie rzadko przekracza 1,2 m. Nieco dalej rzeka ponownie znacznie się pogłębia i dochodzi w tzw. ,,wąskich Gardłach” do 3 metrów z bardzo silnym nurtem. Brzegi, aż do mostu w Krosinie są gęsto porośnięte olchą i wierzbą szarą. Na tym odcinku również napotykamy w nurcie wiele zwalonych drzew, co powoduje, że spływ staje się naprawdę uciążliwy, a w niektórych odcinkach zwisające gałęzie uniemożliwiają praktycznie dalszy spływ. Położenie się w kajaku nie przyniesie rozwiązania, lepiej wcześniej wyjść na brzeg i przenieść kajak niż ryzykować w najlepszym wypadku wywrotkę. We wsi Krosino możemy przenocować w namiocie, biwakując na łące po wcześniejszym uzgodnieniu z jej właścicielem. We wsi znajduje się sklep spożywczy oraz przystanek PKS.
120 km
Krosino – wieś Doble – długość odcinka 8 km
Po minięciu wsi Krosino, prąd miejscami słabnie, a nurt rzeki poszerza się. Na tym odcinku brzegi znacznie się obniżają, stając się bagnistymi i trudno dostępnymi. Ten fragment charakteryzuje się często występującymi rozlewiskami oraz licznie występującymi starorzeczami, szczególnie z prawej strony Parsęty(bliżej Dobla). Teren ten ma bardzo dziewiczy charakter poza końcowym odcinkiem(lewa strona zmeliorowana na potrzeby nieistniejącej już hodowli pstrąga tęczowego i stawów rybnych). Dalej dopływamy do nieczynnego młyna w we wsi Doble, gdzie obecnie znajduje się firma zajmująca się przetwórstwem ryb (wędzarnia) m.in. pstrągów tęczowych – istnieje możliwość kupna ryb. We wsi znajduje się sklep spożywczy. Przenosimy kajak lewą stroną rzeki(ok. 30m).
111 km
Doble – dopływ rzeki Dębnica – długość odcinka 14 km.
Różnica górnej i dolnej wody – 2,3 m (śluza i nieczynny młyn).
Na tym odcinku po lewej stronie rzeki znajduje się duży, rozległy kompleks leśny ciągnący się praktycznie aż do mostu drogowego na trasie Połczyn Zdrój – Białogard(lasy Nadleśnictwa Połczyn Zdrój). Prawy brzeg to teren Nadleśnictwa Tychowo. Charakter rzeki nie zmienia się, nadal jest zalecana dla najsprawniejszych fizycznie i wytrawnych kajakarzy.. Prawy brzeg za kolonią Motarzyno (zabudowania częściowo widoczne z rzeki) znacznie się obniża i staje się bardzo podmokły. Następnie przecinamy drogę z Koszalina do Połczyna Zdroju. Wygląd rzeki pozostaje bez zmian : zwalone pnie i szeroko rozgałęzione, zwisające do lustra wody wierzby przegradzają nurt utrudniając bardzo spływ kajaków. Poniżej Starego Dębna w odległości około 3km do Parsęty wpływa lewobrzeżny dopływ Dębnica. ... To obszar występowania ogromnych dębów na lądzie i w wodzie. Rzeka płynie tu pięknym wąwozem z osuwiskami, meandrując tak, że można się zgubić! Jest to podobno fantastyczne miejsce, ma jednak małą wadę, która jest zaletą dla kajakarzy. Trudno je znaleźć z lądu, więc może się okazać, że nie dojedzie samochód ze sprzętem i kajakowiczom przyjdzie spać w kajakach. W tych okolicach ryby biorą tak, że nie trzeba zarzucać, tylko wiaderko przysunąć koło brzegu! We wsi znajduje się warty obejrzenia szachulcowy kościół z XVIII w. bogato wyposażony, sklep spożywczy oraz przystanek PKS.
98 km
Dopływ rzeki Dębnica – wieś Osówko – długość odcinka 6 km.
Rozpoczyna się jeden z najbardziej malowniczych odcinków naszego szlaku i tak jak poprzedni bardzo trudny technicznie, którego apogeum znajduje się przed i na wysokości wsi Wicewo (przysłowiowe eldorado dla ornitologów). Płynąc dalej w okolicach wsi Osówko rzeka wypłyca się (naturalne tarliska ryb łososiowatych), jej koryto poszerza się osiągając przed zakolem w Osówku szerokość 20 m. od tego miejsca zaczyna się tzw. Przełom Parsęty(wspaniały widok na skarpę, a z niej na okolicę) charakteryzujący się dużymi spadkami, a rzeka głęboko wcina się we wzniesienia morenowe. Dno jest tu twarde żwirowate z licznymi kamieniami i głazami w nurcie, a prąd rzeki dochodzi do 0,9 m/s (naturalne tarliska ryb łososiowatych). Na końcu wsi rzekę przecinają ruiny starego, poniemieckiego młyna.
Po przejęciu wód Perznicy Parsęta niemal podwaja swoją szerokość ( do 6 – 8 m ), a jej głębokość wzrasta do 0,5 m. Rzeka wartko płynie na północny zachód szeroką leśną doliną o początkowo łagodnych zboczach. W nurcie występują stare pale. Na brzegach można znaleźć dogodne miejsce biwakowe. Niżej dolina ulega poszerzeniu, wypływa się z lasu na łąki i dociera się na rozlewisko o trzech odnogach – należy trzymać się nurtu. W kilku miejscach zwalone do koryta drzewa utrudniają płynięcie i zmuszają do przenosek. Gęste zarośla wierzbowe próbują pochwycić kajaki, dlatego często trzeba się bronić wiosłami, co znacznie spowalnia tempo płynięcia. Po kilku kilometrach pojawiają się stromizny oraz urwiska. Niewielki most drogowy zwiastuje bliskość Krosina ( 101 km ). Za wioską ciągną się niskie, mocno podmokłe brzegi, pojawiają się rozlewiska i starorzecza. Na przewężeniach koryta prąd przyśpiesza i po kilku minutach tworzy silne bystrze. Trasa mija leśniczówkę, jaz zastawkowy i ponownie wpada między dwie ściany łóz i olch. Przed wioską Doble ( 95 km), położoną na wysokim, prawym zboczu doliny, straszy nieczynny młyn z jazem o wysokości 1,7 m. Poniżej jest kolejny most i bystrze. Można podskoczyć do sklepu spożywczego około 500 m.
Parsęta kluczy meandrami przez łąki, trzymając się lewego, zalesionego zbocza doliny i opływając miejscami urwiska. Na 91 km mija mostek na lokalnej drodze, którym przebiega czerwony szlak pieszy z Kołobrzegu przez Połczyn do Czaplinka, zwany szlakiem „Solnym”. Koryto Parsęty silnie meandruje, w kilku miejscach powalone do rzek stare dęby przegradzają je od brzegu do brzegu.
W pewnym oddaleniu pojawiają się na prawym brzegu osady Motarzyn i Sadkowo. Wierzby i olchy nadal zarastają koryto, ale pozostawiają znacznie więcej miejsca na przepłynięcie. Większym utrudnieniem są pnie leżące w poprzek rzeki, nad którymi trzeba przeciągnąć kajak. Nieco dalej rzeka rozwidla się i wpada do niej Dębnica ( 86 km )- w pobliżu ładne miejsce biwakowe. Rozrastająca się wciąż Parsęta nieprzerwanie kluczy przy lewym zboczu doliny, a w kilku miejscach mocno je podmywa. Na szczycie północnego wału morenowego leży maleńkie Wicewo, a kilkaset metrów za nim długa ulicówka Osówka ( 90 km ). Można tu przybić do brzegu i podejść kilka kroków w stronę Białogardu, do leśnego parkingu z przydrożnym barem.
Etap od Osówka do Karlina
czas spływu 2 dni
Do połowy długości etapu szlak w dalszym ciągu zachowuje naturalny charakter, ale jest łatwiejszy do przepłynięcia. Od Osówka Parsęta przebija się przez północny wał, skręcając ku morzu. Cały czas kluczy małymi zakolami bliżej lewego zbocza. Główny nurt uporczywie meandruje, a koryto posiada samodzielnie odnogi. Często przegradzają je naturalne kładki ze ściętych drzew. Na piaszczystym dnie zalega coraz więcej kamieni, stanowiących zagrożenie na wypłyceniach. Minąwszy most drogowy w Rzyszczewie ( 85 km ) należy wypatrywać długiego bystrza, pieniącego wody aż pod kolejny most drogowy – kilometr na lewo leży zaś wieś Byszyno.
To już koniec przełomu. Stoki doliny odsuwają się od rzeki, a ta meandruje przez pola w stronę Białogardu, z każdym kilometrem tracąc impet, zyskując za to na głębokości. Brzegi są w dalszym ciągu gęsto zarośnięte, strome i wysokie do 2 m, więc zabudowę miasta można dostrzec dopiero od Dębczyna ( 70 km ). Przez Białogard ( 65 km ) rzeka przepływa pod starym wiaduktem kolejowym, a później pod wysokim mostem drogowym, za którym szumi próg wodny i duże bystrze. Kajaki trzeba przenieść lewym brzegiem 50 m za spiętrzenie.
Między Białogardem a Karlinem rzeka zatacza wielki łuk. Do Rościna ( 59 km ) wolno płynie przez las na zachód uregulowanym, głębokim korytem szerokości około 15 m. Zapora elektrowni w Rościnie wyróżnia się wierzchnim przepływem. Zamaskowanie tego typu miało na celu zamaskowanie jej przed zwiadem lotniczym. Zaporę należy obejść lewym brzegiem i zwodowawszy kajak, można nieco odpocząć, bo nurt znów jest szybszy i nie trzeba za wiele machać wiosłem. Parsęta płynie łagodnymi zakolami granicą pól i rosnącego na prawym brzegu lasu, który kończy się zaraz przed Karlinem.
92 km
Osówko- Most drogowy – długość odcinka 2 km
W Osówku znajduje się zniszczony jaz betonowy dawnego młyna z XX w. Wieś posiada przystanek PKS oraz sklep spożywczy (otwarty na ogół tylko do południa). Przybrzeżne Olchy jeszcze bardziej zwiększają malowniczość otoczenia rzeki.
Około 300 metrów poniżej młyna zwalisko na szerokość rzeki, przepływ możliwy środkiem przy wysokim stanie wody, przy niskim kajaki przenosimy. Dalej odcinek łatwy, dopiero przed ujściem rzeczki Dębowej ok. 1,5 km przed mostem na trasie Białogard- Połczyn Zdrój znajduje się większe zwalisko – pokonujemy je płynąc lewą stroną. Poniżej ujścia rz. Debowej (w dopływie hodowla pstrąga tęczowego), na łuku rzeki zwalisko na całej szerokości – bardzo silny nurt, przy niskim stanie wody konieczne przenoszenie kajaków prawą stroną. Nieco dalej po prawej stronie rzeki znajduje się parking, na którym możemy spożyć ciepły posiłek. Jednak nim zaplanujemy odpoczynek ok. 50 m przed parkingiem mamy kolejne duże zwalisko na rzece – konieczne przenoszenie kajaków prawą stroną na odcinku ok. 30m.
90 km
,,Most” – wieś Ryszczewo – długość odcinka 5 km
Zanim dotrzemy do Ryszczewa, musimy pokonać kilka zwalonych drzew, które prawie w całości przecinają nurt rzeki. Już 300m poniżej mostu musimy przenosić kajaki – zwalony dąb w poprzek rzeki. Po przepłynięciu ok. 150 m na zakręcie rzeki następne zwalisko. Później płyniemy swobodnie mniej więcej do połowy odcinka, gdzie napotykamy potężne zwalisko(kilkanaście drzew), konieczna uciążliwa przenoska, kilkadziesiąt metrów prawym brzegiem. Na lewym brzegu korony zwalonych drzew, podłoże bardzo podmokłe ze względu na wysokie skarpy, z których ciągle spływa woda. Poniżej zwaliska rzeka znacznie przyspiesza (odcinek płytki z szybkim nurtem) i poszerza się. Następnie przenosimy kajaki jeszcze dwa razy przez pojedyncze drzewa w korycie rzeki, do mostu w Rzyszczewie płyniemy bez przeszkód.
85 km
Rzyszczewo – wieś Byszyno – długość odcinka 5 km.
Za Rzyszczewem szybkość przepływu spada do 0,4- 0,5 m/s. Po prawej stronie rzeki za mostem znajduje się bardzo dogodne miejsce na biwak. Zwarty las na lewym brzegu kończy się, ale gęsto zarośnięte krzewami i drzewami brzegi sprawiają wrażenie, że nadal płyniemy pośród niego.
Poniżej mostu i poniżej podwójnego zakrętu kolejna duża przenoska (kilkadziesiąt metrów). Następnie płyniemy dalej, a na łuku w prawo, na wysokości owczarni należy uważać na bardzo silny boczny nurt, który nieuważnych na pewno zniesie na zwaliska - płyniemy środkiem pomiędzy zwalonymi drzewami! Rzeka na tym odcinku należy do najbardziej urokliwych, a na prawym brzegu znajdują się wysokie wzniesienia, których dwie pionowe skarpy obrywają się pionowo do rzeki. Przed każdą z nich zwalone drzewa, przepływ prawą stroną przy skarpach po łukach w lewo.
Do mostu we wsi Byszyno płyniemy spokojnie, zwracając uwagę na wystające kołki, na zakręty i przewężenia, za którymi nurt jak zwykle przyspiesza.
80km
Byszyno – wieś Rogowo – długość odcinka 4 km.
Dopływamy do Byszyna (przystanek PKS oraz sklep spożywczy).
W obrębie Byszyna znajdują się dwa pięknie położone jeziora: Byszyno Kąpielowe (gminy Białogard) i jezioro Byszyno Rybackie (PZW Koszalin). Za Byszynem wzrasta krętość rzeki, a jej szerokość miejscami przekracza 15 m. Odcinek bez zwalisk uniemożliwiający swobodny spływ, chociaż i tutaj uwagę należy zwrócić na nurt rzeki i zniesione pod brzegi przez ,, dużą” wodę zwalone drzewa. Wzdłuż prawego brzegu spotykamy po drodze piaszczyste skarpy porośnięte sosnowym lasem, nie tak strome i wysokie jak poprzednie, ale dodające uroku rzece. Na lewym brzegu rozciągają się prywatne łąki i pola, a sam brzeg porastają olchy i wierzby.
76 km
Rogowo – wieś Dębczyno – długość odcinka 6 km.
Przepływamy pod mostem ok. 1 km przed wsią Rogowo. Kończy się las, który do Rościna nie występuje już w większych kompleksach – rzeka płynie wśród pól i łąk.
Sama wieś położona jest w widłach rzeki Parsęty i Mogilicy. Znajdują się tutaj 2 sklepy, przystanek PKS. W miarę zbliżania się do Białogardu, rzeka ponownie zwiększa swoją prędkość, a przepływ osiąga 0,8 m/s, głęboko wcinając się w teren. W okolicy Dębczyna wpada do Parsęty lewobrzeżny dopływ rz. Mogilica (wnosząca wody o podwyższonej mineralizacji); charakter Parsęty nie ulega zmianie. Piaszczyste brzegi osiągają wysokość ok. 2 m i podlegają silnej erozji bocznej. Bardzo widoczne jest zjawisko sendymentacji, czyli ,,przenoszenia brzegów w inne miejsce rzeki”. Odcinek łatwy technicznie.
70 km
Dębczyno-Białogard – długość odcinka 5 km.
W Dębczynie znajdują się 2 sklepy spożywcze oraz przystanek PKS, a także ciekawostka dla sympatyków archeologii – cmentarzysko szkieletowe datowane na okres późnorzymski.
Przed mostem drogowym w Białogardzie spadki dna i wysokość brzegów maleją. Na terenie miasta po przepłynięciu kolejno: starego mostu kolejowego i mostu drogowego, płyniemy lewą stroną i przed progiem przenosimy kajak ok. 50 m, wprawieni kajakarze mogą spłynąć prawą stroną przy asekuracji. Następnie płyniemy pod mostem kolejowym, a opuszczając miasto, po prawej stronie mijamy ujście Liśnicy(długość rzeki ok. 40 km, dla kajakarzy dostępna od wsi Modrolas, jest to szlak łatwy i malowniczy, jednak z powodu dużej ilości zwalonych drzew bardzo uciążliwy).
Od Białogardu widoczna jest już wzdłuż brzegów działalność człowieka ( poniemieckie wały przeciwpowodziowe).
65km
Białogard – wieś Rościno – długość odcinka 6 km.
Poniżej Białogardu rzeka jest obwałowana, szerokość jej przekracza 20 m, a prąd staje się bardzo wolny. Na omawianym odcinku rzeki, Parsęta jest uregulowana, a prędkość przepływu maleje do 0,2 m/s.
Rzeka płynie obwałowana korytem stanowiącym kanał kierujący jej wody na turbiny elektrowni wodnej. Rzekę przegradza zapora betonowa szerokości 22 m, wewnątrz której mieści się czynna elektrownia. Urządzenia elektrowni znajdują się pod lustrem wody, są już wyeksploatowane i z dwóch turbin najczęściej pracuje jedna. Konstrukcja elektrowni wzniesiona przez Niemców w 1936 r. ma charakter zabytkowy( zabytek techniczny). Przy elektrowni z prawej strony znajduje się przepławka schodkowa dla ryb wędrownych, przez którą szczególnie w okresie jesiennym wędrują w górę rzeki na tarło trocie i łososie.
58km
Rościno – Karlino – długość odcinka 11 km.
Różnica górnej i dolnej wody – 3,7m.
Dopływamy do elektrowni, przed którą wychodzimy na lewy brzeg i pokonujemy ją przenosząc kajaki około 50 m. Ponownie wodujemy się poniżej przy wypływie małego dopływu. We wsi (na prawym brzegu) znajduje się sklep spożywczy oraz przystanek PKS.
Poniżej elektrowni znajdują się bardzo liczne na tym odcinku tarliska ryb łososiowatych, stąd w okresie jesiennym rzeka objęta jest szczególną ochroną i wyłączona jest z wędkowania, aż do ujścia lewobrzeżnego dopływu Topieli (struga na 56 km.) Rzeczka ta przepływa przez wieś Kamosowo, gdzie znajduje się duży kompleks stawowy i jest zorganizowane łowisko specjalne (można odpocząć od spływu łowiąc ryby za niewielką opłatą).
Płyniemy dalej i mijamy Rościno, a wszelkie zwaliska na tym odcinku pokonujemy prawą stroną. Odcinek do Karlina jest wyprostowany i zmeliorowany przez człowieka, nazywa się ,,trzy mosty”, z powodu trzech starych betonowych mostów łączących dwa brzegi rzeki.
Parsęta stopniowo zwiększa swoją szerokość do około 15 m. Głębokość rzeki jest niemal wszędzie jednakowa i tylko w niektórych miejscach osiąga 2 m, a prędkość przepływu wody waha się od 0,3 do 0,4 m/s. Dno na tym odcinku jest na ogół płaskie, głównie z powodu oczyszczenia rzeki z wszelkich zwałowisk i wycięcia kilka lat wcześniej całej roślinności nadbrzeżnej. Jednak i tutaj musimy uważać na zwisające nisko nad wodą gałęzie pochylonych drzew. Poniżej trzeciego mostu (ok. 150 m) po lewej stronie ma ujście największy lewobrzeżny dopływ Parsęty – rzeka Pokrzywnica (na 51 km.)
Odcinek do Karlina, choć wciąż nosi ślady ostatniej, starej melioracji wygląda na bardziej urozmaicony i przypomina nieco naturalną rzekę. Płyniemy dalej, mijamy kolejny, ostatni most na trasie Szczecin – Koszalin. Poniżej mostu przed Karlinem do Parsęty z prawej strony uchodzi jej największy dopływ – rzeka Radew. Przy ujściu dogodne miejsce na biwak i odpoczynek.
Etap od ujścia Karlina do Kołobrzegu
czas spływu 2 dni
49 km
Karlino – most Wrzosowo- Kłopotowo – długość odcinka 13 km.
Poniżej Karlina Parsęta osiąga szerokość do 30 m i ma dno twarde, miejscami kamieniste, a prędkość przepływu wynosi do 0,4 m/s. Na wysokości cmentarza przepływamy przez betonowy próg, a na 46km mijamy stary most kolei wąskotorowej ( drugi most 300 metrów poniżej, z lewej strony rzeki). Brzegi porastają głównie wierzby i olchy, a w niektórych miejscach występują bardzo zwarte pasy roślinności, głównie wierzby. Na wysokości mostów kolei wąskotorowej na obu brzegach znajdują się duże starorzecza, mają okresowo połączenia z rzeką. Rzeka na wysokości 2 mostu ostro skręca i przyśpiesza. Na lewej stronie brzegu w wodzie (szczególnie przy niskiej wodzie) należy zwrócić uwagę na wystające kołki po starej melioracji. Prawy brzeg gęsto zarośnięty; za zakrętem nad nami zobaczymy linię energetyczną. Zbocza doliny porośnięte są pięknymi lasami, których fragmenty, np. w okolicach Wrzosowa mają charakter reliktowy. Rzeka płynie na ogół szeroko, przyśpieszając nieznacznie za zakrętami, a leżące w wodzie drzewa mijamy bez problemów.
W celu zagospodarowania terenów leżących na Radwią została wybudowana w Karlinie duża przystań kajakowa z polem namiotowym oraz dwoma pomostami do cumowania kajaków. Można tu zrobić przerwę w spływie na dłuższe biwakowanie bądź tylko na mecz siatkówki czy grilla, a dzieciom dać poszaleć na placu zabaw. Problemem jest jednak płynąć Parsętą dotarcie do przystani. Trudno jest się przedostać kajakiem z Parsęty na Radew(prawy dopływ).
36 km
Most Wrzosowo – Kłopotowo – k. Bard długość odcinka 10km.
Pod mostem przepływamy przy pierwszym filarze z prawej, przy małej wodzie swobodny spływ mogą utrudnić nam naniesione przez rzekę wielkie konary i gałęzie drzew. Spływamy praktycznie bez przeszkód podziwiając piękno Parsęty i otaczającej ją wokół przyrody, niezapomniane uroki jesienią, kiedy liście potężnych buków i innych drzew mienią się tysiącami barw.
Na wysokości wsi Pyszka ( na 4 km od mostu), za betonowym podwodnym progiem wpada do starorzecza a następnie do Parsęty jej prawobrzeżny dopływ Pysznica. Po prawej stronie las się kończy, mamy piękną łąkę(teren prywatny, pasące się kozy i miły gospodarz). Parsęta przed wsią Miechęcino (zabudowania widoczne na prawym brzegu) raptownie zmienia kierunek – za następną prostą zaczyna się najgłębszy odcinek Parsęty (ponad 4 metry). Silny nurt, na brzegach kołki po starej melioracji, sporo zwalisk, liczne zakręty i zarośla. Odcinek trudniejszy od poprzedniego, szczególnie przy niskiej wodzie. Nieco dalej, za szerokim zakrętem napotykamy zwalisko, trudne do pokonania, a jeśli już, to tylko bezpośrednio przy brzegu z prawej strony i przy asekuracji – bardzo silny prąd!. Po przepłynięciu kolejnych 5 kilometrów, przy moście po prawej stronie znajduje się dogodne miejsce na biwak.
26 km
Most k. Bard – most Ząbrowo- Pustary – długość odcinka 8 km
Za mostem bardzo silny prąd, jednak rzeka płynie szeroko i po około stu metrach nurt ponownie się uspokaja. Około 1,5 km za mostem rzeka ponownie się zwęża, po lewej stronie kołki po melioracji i nieco dalej ostry zakręt w prawo. Zakręt jest bardzo urokliwy, co docenili wędkarze nazywając ten odcinek,, Alaską”,. Kilometr dalej do Parsęty wpada kolejny lewobrzeżny dopływ Gościnka. Poza kołkami po starej melioracji i nielicznymi zwaliskami (pokonujemy je lewą stroną ) nie mamy żadnych przeszkód i płyniemy na ogół środkiem rzeki aż do mostu.
18 km
Most k. Ząbrowa – długość odcinka 18 km.
Za mostem ( do Ząbrowa 1 kilometr, do Pustar 2 kilometry) po prawej stronie mamy dogodne miejsce na biwak, miejsce na ognisko i ostatni odpoczynek przed zakończeniem spływu w Kołobrzegu. Należy uważać na kołki za zakrętem po prawej stronie(charakterystyczna piaszczysta skarpa). Dalej nie mamy przeszkód w nurcie rzeki poza pojedynczymi drzewami w wodzie, które mijamy bez przeszkód. Parsęta na tym odcinku, to duża nizinna rzeka. Następnie mijamy ujęcie wody w Bogucinie(kładka metalowa nad rzeką). Nieco dalej po lewej stronie, mijamy wieś Rościęcino(9,5 km). Na wysokości wsi( za zakrętem przy ostatnim budynku) rzeka gwałtownie przyśpiesza i wypłyca się, z rzeki wystają głazy. Po kilkuset metrach rzeka ponownie się uspokaja i płynie szeroką doliną do Kołobrzegu. Rzeka jest tu znacznie szersza i płytsza, a prąd bardzo leniwy. Mijamy po prawej stronie wieś Budzistowo (dawny stary Kołobrzeg).
Na wysokości Budzistowa ( 4, 6 km ) Parsęta rozwidla się. Na wprost szerokie na około 40 m główne koryto, w lewo prowadzi kanał Drzewny. Kajakarze płynął zwykle korytem głównym.
Pod pierwszym napotkanym mostem pokonujemy bystrze lewą stroną. Kończąc spływ mamy 3 możliwości:
- za mostem wykonujemy ostry zwrot w lewo o wpływamy w Kanał Drzewny(problem przy niskiej wodzie),
- za mostem płyniemy prosto przez środek miasta, przepływamy pod mostem drogowo- kolejowym, gdzie zaczynają się wewnętrzne wody morskie, następnie skręcamy w lewo i wpływamy do portu jachtowego, gdzie kończymy spływ w nowo wybudowanej Marinie.
- kończymy spływ na przystani kajakowej zaraz za mostem po lewej stronie, przy kawiarni Kuźnia. Tutaj możemy wyjąć kajaki z wody.
